“مکانیک” یعنی تعمیر خودرو و مهندس مکانیک؛ یعنی فردي با دستهاي آلوده به بنزین یا روغن ماشین! چنین دیدگاهی را میتوانید در بین تعداد قابل توجهی از عامه مردم و حتی داوطلبان آزمون سراسري بیابید، در حالی که رشته مهندسی مکانیک به جز یک درس تک واحدي، تقریباً هیچ ارتباطی با شغل مکانیکی ماشین ندارد. البته دانشجویان در این رشته با اصول طراحی و طرز کار مکانیزمهاي مختلف به کار رفته در اتومبیل به طور اصولی و پایه اي آشنا میشوند اما به تعمیر خودرو نمیپردازند. در حقیقت رشته مکانیک بخشی از علم فیزیک است که با استفاده از مفاهیم پایه علم فیزیک و به تبع آن ریاضی به بررسی حرکت اجسام و نیروهاي وارد بر آنها میپردازد و میکوشد تا با توجه به نتایج بررسی هاي خود، طرحی نو در زمینه فن شناسی وضعیت ارائه دهد و در راه پیشرفت انسان گامی به جلو بردارد.این رشته را شاید بتوان از نقطه نظر تنوع موضوعات تحت پوشش، جامع ترین رشته مهندسی به شمار آورد.
چون رشته مهندسی مکانیک در برگیرنده تمامی علوم و فنونی است که با تولید، تبدیل و استفاده از انرژي، ایجاد و تبدیل حرکت و انجام کار، تولید و ساخت قطعات و ماشین آلات و به کارگیري مواد مختلف درساخت آنها و همچنین طراحی و کنترل سیستم هاي مکانیکی، حرارتی و سیالاتی مرتبط میباشد.

دروس مشترك در گرایشهاي مختلف مهندسی مکانیک:
ریاضیات، فیزیک عمومی، شیمی عمومی، برنامه نویسی کامپیوتر، محاسبات عددي، معادلات دیفرانسیل، ریاضی مهندسی، مبانی مهندسی برق، نقشه کشی صنعتی، استاتیک، دینامیک، مقاومت مصالح، علم مواد، ترمودینامیک، مکانیک سیالات، طراحی اجزاء، انتقال حرارت، دینامیک ماشین، ارتعاشات مکانیکی،کنترل اتوماتیک.

گرایش حرارت و سیالات:
در گرایش حرارت و سیالات، عوامل مؤثر بر خواص مختلف حرکت سیال بخصوص سیال داغ مطالعه میشود و اثر عبور سیال بر محیط، مانند نیروهایی که در نتیجه عبور خود در محل ایجاد میکند یا طولهاي ناشی از افزایش یا کاهش دما در اعضاي مختلف یک دستگاه، بررسی میشود.
دروس تخصصی گرایش حرارت و سیالات:
توربوماشین، توربین گاز و موتور جت، موتورهاي احتراق داخلی، سوخت و احتراق، نیروگاه، تهویه مطبوع، سیستم هاي تبرید و سردخانه، سیستم هاي انتقال سیال، کنترل آلودگی محیط زیست(. بسیاري از درسهاي مهندسی مکانیک در گرایشهاي مختلف همراه با آزمایشگاه و کارگاه است)

گرایش طراحی جامدات:
مهندس طراح جامدات باید تمامی نیروها و گشتاورهایی را که به هر عضو ماشین وارد میشود بررسی کرده و بهترین حالت قطعه مورد نظر را براي تمامی آن نیروها و گشتاورها و همچنین براي داشتن بهترین کارایی به دست آورد و کارایی مناسب آن قطعه را در زمان طولانی تضمین کند. همچنین طراحی سیستم، طراحی ماشینهاي تراش، فرز، چاپ و قسمتهاي تعلیق، سیستمهاي انتقال قدرت و دینامیک یک خودرو، توسط مهندسین این گرایش طراحی میشود.
دروس تخصصی گرایش طراحی جامدات:
روشهاي تولید و کارگاه، طراحی مکانیزم ها، یاتاقان و روغنکاري، روشهاي طراحی مهندسی، طراحی ماشینهاي ابزار و تولید، طراحی بدنه و شاسی خودرو، طراحی ماشین به کمک کامپیوتر، ساخت به کمک کامپیوتر، رباتیک.

گرایش ساخت و تولید:
یک قطعه باید به چه روشی ساخته شود تا داراي تولیدي سریع، ارزان و همچنین کیفیت مناسب و کارایی مطلوب باشد؟ پاسخ به این سؤال مهم بر عهده مهندسین گرایش ساخت و تولید است. گرایش ساخت و تولید به زمینههاي کاربردي مهندسی مکانیک میپردازد و مهندس این گرایش در زمینه شکل دادن فلزات، طراحی قالبها و ساخت قطعههاي گوناگون فعالیت میکند.
دروس تخصصی مجموعه ساخت و تولید:
قالب و پرس، ماشینهاي کنترل عددي، اندازه گیري، تولید مخصوص، هیدرولیک و پنوماتیک.

گرایش مهندسی دریا:
دانشجوي مهندسی دریا گرایش کشتی سازي مسائلی از قبیل طراحی بدنه، استحکام بدنه، سیستمهاي پیشرانه، پایداري کشتی در مقابل امواج کناري و جانبی کشتی و طراحی سیستمهاي مربوط به ناوبري را مطالعه میکند. به عبارت دیگر یک مهندس دریا، مهندس مکانیکی است که در کاربردهاي دریایی مشغول به کار میشود.

توانایی هاي لازم :
دانشجوي مهندسی مکانیک باید در دو درس ریاضی و فیزیک قوي بوده و همچنین از هوش، استعداد و قدرت تجسم خوبی برخوردار باشد. فعالیت در رشته مهندسی مکانیک بسیار متنوع است و در نتیجه هم دانشجوي علاقه مند به کارهاي تئوریک میتواند جذب این رشته شود و در بخشهاي نظري و تئوري فعالیت کند و هم دانشجوي خلاق و علاقه مند به طراحی و ساخت وسایل و دستگاههاي مختلف میتواند این رشته را انتخاب نماید.

موقعیت شغلی در ایران :
توسعه سخت افزاري و رشد مسایل مهندسی، گرایش به سمت تولید داخل و ایجاد تکنولوژي تولید تجهیزات و وسایل در داخل کشور و روي آوردن به خدمات مهندسی در داخل کشور به علت محدودیتهاي ارزي و کاهش درآمدهاي نفتی، باعث رشد چشمگیر بازار کار مهندسین مکانیک در ایران شده است. یک مهندس مکانیک در حال حاضر در زمینه هاي مختلفی فعالیت میکند که از جمله آنها میتوان طراحی و ساخت ماشین آلات و قطعات آنها، طراحی و ساخت تجهیزات مکانیکی نیروگاهها، طراحی و ساخت تجهیزات و سیستم هاي انتقال و تصفیه آب، سیستمهاي مکانیکی وکنترلی پالایشگاهها و کارخانجات شیمیایی، طراحی و ساخت تأسیسات حرارتی و برودتی ساختمانها ، ساخت ماشین آلات تغلیظ و بازیافت مواد مثل کارخانجات قند، کاغذ سازي ، سیمان، نساجی، نمک و کنسانتره، طراحی و ساخت وسایل و تجهیزات حمل و نقل زمینی، دریایی و هوایی، ساخت تجهیزات دفاعی و ساخت رباتها، بازوهاي مکانیکی و سیستم هاي تولید را نام برد. در ضمن یک مهندس مکانیک میتواند به عنوان کارشناس و مشاور فنی در بانکها، شرکتهاي سرمایهگذاري و بیمه و شرکتهاي بازرسی و نظارت امور بین المللی فعالیت کند.